02
июнь
2021
Емтихан алдындағы стресс (психологиялық жұмыс)
Емтихан – бұл:
- мидың жүктемесімен байланысты үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеу;
- елеулі эмоционалды тәжірибе, яғни жүйке жүйесіне жүктеме;
- жинақталған білімді ғана емес, сыналушының жеке басын бағалау.
Неге біз қобалжимыз?
- біз өз біліміміздің толықтығы мен күшіне күмәнданғанда;
- өз қабілетінімізге күмәнданғанда;
- жеке психофизиологиялық және тұлғалық ерекшеліктерге байланысты: тез шаршау, мазасыздық, өзімізге деген сенімсіздік, т.б;
- таныс емес ситуацияға тап болғанда;
- ата-ана және мектеп алдындағы жауапкершілік стрессі кезінде;
- болашаққа деген қорқыныш туындағанда.
Емтихан алдында не істеу қажет?
1. Емтихан алдындағы соңғы 12 сағатта емтиханға дайындықты тоқтатып, орнына ағзамызды дайындап алуымыз қажет. Ол үшін таза ауада дем алыңыз. Кешке кино көріңіз, бірақ тек комедия көруге рұқсат! Дау-жанжалдан аулақ болыңыз!
2. Өзіңіз туралы жаман сөздер айтудан аулақ болыңыз. Өзіңізге деген сенімділіктің болмауы еңбек өнімділігін төмендетеді, ал өзіңізге деген шектен тыс сенімділік, екінші жағынан, оқуға жеңіл көзқарас қалыптастырады. Ең бастысы - өзіңізге жеткілікті түрде сенімді болу. Ой формулаларын қайталау көп көмектеседі. Мысалы: «Материал қиын, бірақ мен оны жақсы дайындалғанмын», «Мен емтихан тапсыруға дайынмын», «Мен сабырлы, жиналған, іс-әрекетке дайынмын», т.б.
3. Емтихан алдында, түнде, конспект көруге бір сағатыңызды арнаңыз. Дұрыс білмеймін деген негізгі пунктерді қараңыз.
4. Емтихан күні ұйқыңыз қанып тұруы керек. Алайда, түнде жақсы жұмыс жасайтын адамдар бар. Дегенмен де, кем дегенде 4 сағаттық ұйқыны бөлген жөн. Түнде белсенділікті арттыру үшін, ешқандай жағдайда кофе ішуге болмайды, бұл жүректің жұмысын нашарлатады.
5. Емтиханға бара жатып, өзіңізбен бірге конспектіңзді алуға ұмытпаңыз. Көшіріп жазу үшін емес, өзіңізді қорғалғандай сезіну үшін.
6. Сізге ыңғайлы болатындай киініңіз.
• Жақсы дайындалып, орташа тапсыруға болады, онша емес дайындалып, өте жақсы тапсыруға болады. Бұл сәттілік қана емес, емтихан тапсыру барысындағы мидың жай-күйі. Емтиханға тынығып келу керексіздер. Егер материалды соңғы секундқа дейін қайталасам, көп білемін деп ойласаңыздар – қателесесіздер! Емтихан алдындағы қорқыныш “тапсырам ба, әлде тапсыра алмаймын ба?” деген өте үлкен кедергі болады. Егер сіз өз күшіңізге сене алатын адам болсаңыз, қорқыныш қатты кедергі болмайды.
• Сіздің миыңыздың дәлдігі сіздің тұрған кейпіңізге байланысты, еркін, тік, басыңызды көтеріңкі етіңіз. Қатты (жарқын) және еркін сөйлеңіз. Емтихан қабылдаушылардың көзіне тура қарап, ештеңеден қорықпаңыз.
• Сіз үшін маңыздысы тек қана мәтін тапсырмасы және тестті орындауда регламенттік уақыты болуы керек. Уақыттың шектеулігі сіздің сапалы жауап беруіңізге әсер етпеуі керек.
• Тапсырманы аяғына дейін оқыңыз! Асығыстық жасамай тапсырманың шарттарын түсінуге тырысыңыз. Оңай сұрақтардан қате жіберу осы әдіске тікелей байланысты.
• Алдыңдағы тапсырманы ғана ойлаңыз! Жаңа тапсырманы көргенде өтіп кеткен қиыншылықтарды ұмытыңыз. Тесттегі тапсырмалар бір-бірімен байланысты емес. Сондықтан бір сұраққа қолданған біліміңіз 2-ші сұраққа көмектеспейді. Психологиялық эффект мына кеңесті ұсынады - өткен тапсырмадағы сәтсіздікті ұмытыңыз. Әр жаңа тапсырма, ұпай жинауға берілген мүмкіндік деп ойлаңыз.
• Сенімділіктің кепілі – ішкі жинақылық. Емтиханға кешікпей, 15-20 минут ерте келген жөн. Осы уақытта жан-жағыңызға қарап, сынаққа психологиялық жағынан дайындалуға мүмкіндік болады. Әбігерленіп, есік алдында лекцияларды оқып, бір нарсені білуге тырыспаңыз, осындай жағдайда ақпаратты есте сақтау өте қиын, сондай-ақ бұл стресс деңгейін жоғарылатып, үрей (паника) туындауы мүмкін.
Бастысы – сенімділік қадам, сенімді сезіну. Егер қандай да бір ырымдар, жөн жоралғыларға сенетін болсаңыз, соларды орындаңыз, бұл да белгілі дәрежеде сенімділік сыйлайды.
Қобалжудан жылдам арылуға арналған кеңестер
• Стресстік жағдайларда эмоциялар бірінші орынға шығады, ал рационалды ойлау қабілеті төмендейді. Стресті басқарудың тиімді элементтерінің бірі – емтихан алдында 1-2 минут миға белгілі бір ақыл-ой тапсырмасын орындауға мүмкіндік беру. Мысалы, ағылшынша жиырма сөзді айту, бөлмеде қанша адам шалбар кигенін, қанша шам жанып тұрғанын немесе басқа осыған ұқсас заттарды санаңыз, ең бастысы миды қандай да бір тапсырмамен назарын басқаға аударыңыз.
• Әдетте, кез-келген емтиханда дайындалуға әрдайым уақыт бар, бірақ бұл уақыт сабыр сақтап, дұрыс жауаптар беруге ғана жеткілікті. Сол себепті де, Үрейден (паника) аулақ болыңыз!
- мидың жүктемесімен байланысты үлкен көлемдегі ақпаратты өңдеу;
- елеулі эмоционалды тәжірибе, яғни жүйке жүйесіне жүктеме;
- жинақталған білімді ғана емес, сыналушының жеке басын бағалау.
Неге біз қобалжимыз?
- біз өз біліміміздің толықтығы мен күшіне күмәнданғанда;
- өз қабілетінімізге күмәнданғанда;
- жеке психофизиологиялық және тұлғалық ерекшеліктерге байланысты: тез шаршау, мазасыздық, өзімізге деген сенімсіздік, т.б;
- таныс емес ситуацияға тап болғанда;
- ата-ана және мектеп алдындағы жауапкершілік стрессі кезінде;
- болашаққа деген қорқыныш туындағанда.
Емтихан алдында не істеу қажет?
1. Емтихан алдындағы соңғы 12 сағатта емтиханға дайындықты тоқтатып, орнына ағзамызды дайындап алуымыз қажет. Ол үшін таза ауада дем алыңыз. Кешке кино көріңіз, бірақ тек комедия көруге рұқсат! Дау-жанжалдан аулақ болыңыз!
2. Өзіңіз туралы жаман сөздер айтудан аулақ болыңыз. Өзіңізге деген сенімділіктің болмауы еңбек өнімділігін төмендетеді, ал өзіңізге деген шектен тыс сенімділік, екінші жағынан, оқуға жеңіл көзқарас қалыптастырады. Ең бастысы - өзіңізге жеткілікті түрде сенімді болу. Ой формулаларын қайталау көп көмектеседі. Мысалы: «Материал қиын, бірақ мен оны жақсы дайындалғанмын», «Мен емтихан тапсыруға дайынмын», «Мен сабырлы, жиналған, іс-әрекетке дайынмын», т.б.
3. Емтихан алдында, түнде, конспект көруге бір сағатыңызды арнаңыз. Дұрыс білмеймін деген негізгі пунктерді қараңыз.
4. Емтихан күні ұйқыңыз қанып тұруы керек. Алайда, түнде жақсы жұмыс жасайтын адамдар бар. Дегенмен де, кем дегенде 4 сағаттық ұйқыны бөлген жөн. Түнде белсенділікті арттыру үшін, ешқандай жағдайда кофе ішуге болмайды, бұл жүректің жұмысын нашарлатады.
5. Емтиханға бара жатып, өзіңізбен бірге конспектіңзді алуға ұмытпаңыз. Көшіріп жазу үшін емес, өзіңізді қорғалғандай сезіну үшін.
6. Сізге ыңғайлы болатындай киініңіз.
Емтихандарды сәтті тапсыруға келесі нұсқауларды орындау көмектеседі:
• Жақсы дайындалып, орташа тапсыруға болады, онша емес дайындалып, өте жақсы тапсыруға болады. Бұл сәттілік қана емес, емтихан тапсыру барысындағы мидың жай-күйі. Емтиханға тынығып келу керексіздер. Егер материалды соңғы секундқа дейін қайталасам, көп білемін деп ойласаңыздар – қателесесіздер! Емтихан алдындағы қорқыныш “тапсырам ба, әлде тапсыра алмаймын ба?” деген өте үлкен кедергі болады. Егер сіз өз күшіңізге сене алатын адам болсаңыз, қорқыныш қатты кедергі болмайды.
• Сіздің миыңыздың дәлдігі сіздің тұрған кейпіңізге байланысты, еркін, тік, басыңызды көтеріңкі етіңіз. Қатты (жарқын) және еркін сөйлеңіз. Емтихан қабылдаушылардың көзіне тура қарап, ештеңеден қорықпаңыз.
• Сіз үшін маңыздысы тек қана мәтін тапсырмасы және тестті орындауда регламенттік уақыты болуы керек. Уақыттың шектеулігі сіздің сапалы жауап беруіңізге әсер етпеуі керек.
• Тапсырманы аяғына дейін оқыңыз! Асығыстық жасамай тапсырманың шарттарын түсінуге тырысыңыз. Оңай сұрақтардан қате жіберу осы әдіске тікелей байланысты.
• Алдыңдағы тапсырманы ғана ойлаңыз! Жаңа тапсырманы көргенде өтіп кеткен қиыншылықтарды ұмытыңыз. Тесттегі тапсырмалар бір-бірімен байланысты емес. Сондықтан бір сұраққа қолданған біліміңіз 2-ші сұраққа көмектеспейді. Психологиялық эффект мына кеңесті ұсынады - өткен тапсырмадағы сәтсіздікті ұмытыңыз. Әр жаңа тапсырма, ұпай жинауға берілген мүмкіндік деп ойлаңыз.
• Сенімділіктің кепілі – ішкі жинақылық. Емтиханға кешікпей, 15-20 минут ерте келген жөн. Осы уақытта жан-жағыңызға қарап, сынаққа психологиялық жағынан дайындалуға мүмкіндік болады. Әбігерленіп, есік алдында лекцияларды оқып, бір нарсені білуге тырыспаңыз, осындай жағдайда ақпаратты есте сақтау өте қиын, сондай-ақ бұл стресс деңгейін жоғарылатып, үрей (паника) туындауы мүмкін.
Бастысы – сенімділік қадам, сенімді сезіну. Егер қандай да бір ырымдар, жөн жоралғыларға сенетін болсаңыз, соларды орындаңыз, бұл да белгілі дәрежеде сенімділік сыйлайды.
Қобалжудан жылдам арылуға арналған кеңестер
• Стресстік жағдайларда эмоциялар бірінші орынға шығады, ал рационалды ойлау қабілеті төмендейді. Стресті басқарудың тиімді элементтерінің бірі – емтихан алдында 1-2 минут миға белгілі бір ақыл-ой тапсырмасын орындауға мүмкіндік беру. Мысалы, ағылшынша жиырма сөзді айту, бөлмеде қанша адам шалбар кигенін, қанша шам жанып тұрғанын немесе басқа осыған ұқсас заттарды санаңыз, ең бастысы миды қандай да бір тапсырмамен назарын басқаға аударыңыз.
• Әдетте, кез-келген емтиханда дайындалуға әрдайым уақыт бар, бірақ бұл уақыт сабыр сақтап, дұрыс жауаптар беруге ғана жеткілікті. Сол себепті де, Үрейден (паника) аулақ болыңыз!
Осы беттің QR-коды:
QR-код этой страницы:
Теги:
Емтихан